Trong hai ngày 17 - 18/6/2015 (tức ngày 2-3/5 Âm lịch), UBND huyện hai huyện Thạch Hà và Lộc Hà đã long trọng tổ chức Lễ hội đền Chiêu Trưng Đại vương Lê Khôi năm 2015.

 

 

Lê Khôi người làng Lam Sơn, huyện Thụy Nguyên, tỉnh Thanh Hóa, là con anh thứ hai của Lê Lợi. Ông tham gia khởi nghĩa Lam Sơn từ đầu và lập được rất nhiều công lao. Năm 1428, Lê Lợi lên ngôi Hoàng đế, Lê Khôi được ban chức Kì Lân Hổ Vệ Tướng Quân, quyền Hành Tổng Quản, hàm Nhập Nội Thiếu Úy, sau thăng hàm Tư Mã, được đem Kim Phù; năm 1437, được phong làm Nhập nội Tư mã, Tham trị chính sự, kiểm quản Tây Đạo; năm 1440, được thăng làm Nhập Nội Đô đốc; đến năm 1443, được làm Nhập Nội Thiếu Úy, trấn thủ Nghệ An.


Năm Thái Hòa thứ IV (1446) đô đốc Lê Khả đem đại binh đi đánh phương Nam, ông được lệnh đem binh bản bộ trấn Nghệ An đi trước, xông phá tan đồn quân ở trên ải, vượt ly giang đến cửa biển Thị Nại, rồi vượt biển đến đất giặc. Ông dẫn quân đi đến đâu giặc tan vỡ đến đấy, bắt được Chúa giặc là Bí Cai, rồi rửa giáp thu quân về.


Trên đường về thì ông lâm bệnh nặng, tướng sĩ lo lắng thuốc men nhưng không qua khỏi, ông chết ở chân núi Long Ngâm cửa biển Nam Giới ở xã Dương Luật xưa (nay là xã Thạch Bàn, huyện Thạch Hà). Tin buồn về tới triều, vua thương xót cho bãi triều ba ngày, sắc cho quan hữu tư đi thăm điếu, tăng phong Nhập nội Đô đốc, tên thụy là Trung Hiếu. Sau truy tặng Nhập nội kiêm hiệu Tư không bình chương sự đổi tên thụy là Vũ Mục Công. Năm Hồng Đức thứ XVIII (1487) vua gia cho ông phong tước "Chiêu Trưng Đại Vương". Sau khi chôn cất, dân Châu Hoan dựng miếu ngay nơi ông mất để thờ. Từ đó tới nay đền thờ ông vẫn được người dân ở đây thăm viếng chăm nom cẩn thận.


Di tích Mộ và đền Chiêu Trưng Đại vương Lê Khôi đã được Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng di tích quốc gia tại Quyết định số 309/QĐ ngày 8/6/1990.


Hiện nay, hằng năm hai huyện Thạch Hà và Lộc Hà đều tổ chức Lễ hội đền Chiêu Trưng Đại vương Lê Khôi trang nghiêm chu đáo, thu hút đông đảo nhân dân và du khách thập phương đến dâng hương, tưởng niệm, tham quan.