Ngày 11.8, UBND thành phố Huế đã ban hành kế hoạch về việc phục chế bảo vật quốc gia Ngai vua triều Nguyễn. Dự kiến quy trình thi công gồm 9 bước, được giám sát chặt chẽ đảm bảo bảo tồn tối đa yếu tố gốc.

Theo kế hoạch số 335/KH-UBND của UBND thành phố Huế, mục tiêu của công tác phục chế bảo vật quốc gia Ngai vua triều Nguyễn trong giai đoạn hiện nay hướng đến việc trả lại tình trạng giống nhất với thời điểm xây dựng hồ sơ hiện vật đề nghị công nhận bảo vật quốc gia năm 2015.

Việc phục chế phải đảm bảo theo đúng nguyên tắc bảo tàng học, trên cơ sở các cứ liệu khoa học, lịch sử; sử dụng các biện pháp, kỹ thuật, công nghệ phù hợp để bảo tồn tối đa yếu tố gốc.

Phục hồi các chi tiết theo nguyên bản trước khi hiện vật bị xâm hại, không sáng tạo thêm hoa văn, họa tiết, không làm mới hiện vật, giữ lại vết tích gốc nếu không ảnh hưởng đến kết cấu. Sử dụng vật liệu tương thích với chất liệu gốc; ưu tiên sử dụng lại kỹ thuật, vật liệu đã được sử dụng trong việc chế tác hiện vật.

Việc phục chế bảo vật quốc gia “Ngai vua triều Nguyễn” phải tuân thủ quy trình, nguyên tắc, kỹ thuật bảo quản, phục chế và phù hợp với phong tục, tập quán, tín ngưỡng có liên quan và được thực hiện bởi người có trình độ, kỹ năng, kinh nghiệm…

Hiện vật sau khi phục hồi phải đảm bảo đã loại bỏ tối đa những nguyên nhân gây hư hại, tăng cường độ vững chắc, độ bền; đảm bảo an toàn, giữ nguyên hình dáng, kích thước, thẩm mỹ.

Việc phục hồi các chi tiết bị bị xâm hại của bảo vật quốc gia Ngai vua triều Nguyễn phải được thực hiện theo đúng hồ sơ thiết kế được duyệt và theo các quy định hiện hành về bảo vệ, bảo quản, tu bổ phục hồi hiện vật, bảo vật quốc gia. Đồng thời, thực hiện phục chế tại cơ sở đủ điều kiện về kỹ thuật, trang thiết bị, nhân lực chuyên môn.

Tất cả các giai đoạn thi công, vật liệu sử dụng phải được tư liệu hoá, ghi chép, quay phim, chụp ảnh vừa để so sánh, vừa để làm tư liệu lưu trữ, báo cáo.

Dự kiến quy trình thi công phục chế gồm 9 bước, gồm: chuẩn bị địa điểm phục chế hiện vật; di chuyển bảo vật; vệ sinh khoa học nhằm làm sạch hiện vật và các mảnh vỡ; tái định vị các mảnh vỡ thành một khối; tái định vị hoàn chỉnh hiện vật; ổn định lớp sơn son và thếp vàng; phục hồi lớp sơn thếp; phủ bảo vệ và tổ chức nghiệm thu.

Sau khi phục chế, bảo vật quốc gia Ngai vua triều Nguyễn sẽ được tái trưng bày tại vị trí cũ ở điện Thái Hoà. Phương án bảo quản bảo vật sẽ thực hiện theo các tiêu chuẩn quốc gia có liên quan.

Vào năm 2015, khi xây dựng hồ sơ bảo vật quốc gia thì Ngai vua triều Nguyễn đã bị hư hại, xuống cấp tại nhiều vị trí, như: phần bề mặt sơn thếp bị bong tróc; tay ngai bên phải bị gãy rời, được gia cố tạm thời bằng dây thép; tay ngai bên trái bị nứt, lớp sơn thếp bong tróc; các vị trí ghép mộng của mặt ngai bị nứt, nẻ; một số chi tiết trang trí ở lưng ngai không còn nguyên vẹn; xuất hiện hiện tượng mục gỗ trên bề mặt ngai…

Năm 2017, Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế đã tiến hành tu bổ nhỏ đối với Ngai vua triều Nguyễn bằng các biện pháp: tháo thép và đinh cố định ở tay vịn bị gãy, gia cố lại bằng cách nêm chốt tre kết nối giữa các phần bị gãy, gắn kết bằng keo; tu sửa những chỗ nứt và sứt; phục hồi chi tiết hoa văn nhỏ bị mất ở diềm dưới tay ngai bên phải.

Ngày 24.5.2025, sau khi bị đối tượng Hồ Văn Phương Tâm xâm hại, bảo vật quốc gia Ngai vua triều Nguyễn đã bị gãy một phần tay ngai bên trái và phần này bị đập nát thành 14 mảnh. Phần còn lại của bảo vật vẫn ở trong tình trạng nguyên vẹn.

UBND thành phố Huế giao Sở VHTT xem xét, thẩm định nội dung Kế hoạch phục chế bảo vật quốc gia Ngai vua triều Nguyễn trình UBND thành phố ban hành theo hướng dẫn của Bộ VHTTDL theo quy định. Đồng thời, tham mưu UBND phố thành lập Hội đồng chuyên môn, giám sát quá trình phục chế bảo vật quốc gia này.

Giao Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế thường xuyên theo dõi, báo cáo UBND thành phố, Hội đồng chuyên môn, giám sát trong quá trình phục chế bảo vật quốc gia Ngai vua triều Nguyễn. Báo cáo hồ sơ hiện trạng, thiết kế kỹ thuật, biện pháp kỹ thuật, nhật ký thi công, tài liệu phân tích, ảnh chụp trước/sau, video ghi lại toàn bộ quá trình thi công, kết quả thẩm định, báo cáo nghiệm thu… sau khi hoàn thành.

Lãnh đạo thành phố Huế chỉ đạo Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế trực tiếp theo dõi, giám sát, phối hợp với các đơn vị tư vấn lập thiết kế kỹ thuật, phương án phục chế bảo vật quốc gia Ngai vua triều Nguyễn để tiếp thu, bổ sung những phát sinh trong quá trình phục chế trình các cấp thẩm định và phê duyệt.

Chỉ đạo đơn vị thi công bảo tồn tối đa yếu tố gốc, tuân thủ quy trình kỹ thuật chặt chẽ. Mọi tác động liên quan đến hiện vật, bảo vật quốc gia phải dưới sự kiểm tra, phê duyệt của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Theo Sơn Thùy/baovanhoa.vn