Lâu nay, Truyện Kiều được công nhận là tác phẩm văn học lớn của Việt Nam, nhưng trong dân gian và giới trí thức, không thiếu người cho rằng, mức độ vay mượn Truyện Kiều từ cốt truyện và tình tiết của Kim Vân Kiều truyện (tác giả Thanh Tâm Tài Nhân) là quá nhiều.

Giá trị "Truyện Kiều" của Nguyễn Du không dừng lại ở một tác phẩm vay mượn

Hội thảo “Ảnh hưởng của Nguyễn Du với văn chương hiện đại” được tổ chức tại Hội Nhà văn Việt Nam sáng 13/10, nhân kỷ niệm 250 năm ngày sinh đại thi hào Nguyễn Du (1765-2015).

Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều nhận định: “Ảnh hưởng của Truyện Kiều, Nguyễn Du đối với các thế hệ nhà văn, nhà thơ Việt Nam hiện nay là điều hiện hữu trong đời sống văn học nhưng từ trước đến nay chưa có một hội thảo nào nhìn nhận điều đó”. Nguyễn Du được cho là ảnh hưởng đến văn học hiện đại qua 2 điều: nhân cách sống và tư tưởng tác phẩm.

Phát biểu tại hội thảo, nhà thơ Vũ Quần Phương nhắc đến quan niệm cho rằng Truyện Kiều của Nguyễn Du là tác phẩm vay mượn từ Kim Vân Kiều truyện của Thanh Tâm Tài Nhân. Ông không đồng tình với quan niệm này vì sự sáng tạo Nguyễn Du thể hiện qua thi phẩm là rất lớn.

Vũ Quần Phương lấy đoạn cuối của tác phẩm để phân tích về sự tinh tế của Nguyễn Du trong việc nắm bắt tâm tư tình cảm của tất cả nhân vật để ví dụ cho nhận định của mình. Đó là đoạn Kiều về đoàn tụ với gia đình. “Chương này Nguyễn Du viết rất tài tình về tâm lý, còn trong văn Thanh Tâm Tài Nhân thì như biên bản” – nhà thơ nhận xét.

Cả văn và thơ đều kể những sự việc giống nhau nhưng qua thơ Nguyễn Du trĩu nặng tâm trạng, khác với Kim Vân Kiều truyện. Kiều qua thơ Nguyễn Du như run lên trong cuộc đấu tranh nội tâm. “Nọ chàng Kim đó là người ngày xưa!” – nàng nhìn Kim Trọng không giống như những người khác mà đầy hoài niệm.

Viết về tâm sự của Thúy Vân, Nguyễn Du cũng có câu thơ “lợi hại”: “Mười lăm năm ấy biết bao nhiêu tình”. Tình này là của Thúy Kiều nhớ Kim Trọng, của Kim Trọng khóc nhớ Thúy Kiều, của Thúy Vân chăm Kim Trọng bao nhiêu năm trời. Vân vừa nói cho Kiều, cho Kim Trọng và cho thân phận mình.

Việc Kiều cự tuyệt lời đề nghị đoàn tụ của Kim Trọng vì nàng nhận ra tình yêu của Kim Trọng chỉ cháy bỏng trong giây phút ấy, còn lúc bình thường, sẽ có lúc chàng vướng bận vì quá khứ “thanh lâu hai lượt, thanh y hai lần” của nàng. Đó là suy nghĩ rất hiện đại.

Nhà thơ Vũ Quần Phương cũng cho rằng nỗi đau của nàng Kiều năm Gia Tĩnh triều Minh “đồng dạng” với nỗi đau của Chí Phèo trong truyện ngắn của Nam Cao sau này. Nhưng đoạn kết của hai nhân vật là khác nhau: Nguyễn Du chỉ an ủi Kiều bằng tiếng thở dài, còn Nam Cao để Chí Phèo giết Bá Kiến. Đó là cách giải quyết của hai thời đại cho cùng một thân phận.

Trong hội thảo, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều cũng đề xuất lập một Viện Nguyễn Du ở Việt Nam, vì “tiếng Việt trong Truyện Kiều rất kỳ diệu, cần được lưu giữ và truyền bá”.

Theo Hạ Huyền/Thể thao & Văn hóa