Chùa Tượng Sơn - Nơi danh y Lê Hữu Trác có nhiều gắn bó.

Được xây dựng vào thời Hậu Lê tại làng Yên Hạ, xã Tình Diệm (nay là xã Sơn Giang, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh), nằm khá xa khu dân cư, trước là dòng sông Ngàn phố, phía sau là dãy núi voi trùng điệp nên được đặt tên là Tượng Sơn tự và phía tây có khe nước chảy từ xa vẫn nghe tiếng nên người dân sở tại thường gọi là chùa Ầm Ầm.

Tam môn chùa Tượng Sơn

Tượng đài Danh y Lê Hữu Trác tại di tích chùa Tượng Sơn

Chùa Tượng Sơn được xây dựng từ thời hậu Lê (đầu thế kỷ XVIII) do bà Bùi Thị Thưởng thân mẫu của Danh y Lê Hữu Trác khởi công xây dựng và được sự chỉ đạo trực tiếp của hai người con trai là Lê Hữu Tán và Lê Hữu Trác với mục đích dưỡng tâm thờ phật và phụng thờ liệt tổ họ Bùi và họ Lê Hữu.

Nhà Tổ trong khu di tích chùa Tượng Sơn

Theo nội dung văn bia tại chùa, trong thời gian từ năm 1760-1786, Danh y Lê Hữu Trác đã dành phần lớn thời gian tại đây bốc thuốc chữa bệnh cho dân và hoàn thành các tác phẩm: Y Tâm tông lĩnh gồm 28 tập -66 quyển (1760-1770), Y trung quân kiện (1780), Y hải cầu nguyên (1782),Thượng kinh ký sự (1783), Vận khí bí điền (1786)…Kiến trúc chùa ban đầu theo hình chữ nhất, đến năm Minh Mạng thứ 16 (1835) Lê Hữu Ân pháp danh Thích Phổ Quang làm lại chùa thượng, sửa chùa hạ, dựng gác chuông tám mái, đúc đại hồng chung khắc chữ “Tượng Sơn tự chung”, năm Tự Đức 23 (1870) thiền sư Thích Quảng Vận kiến thiết nhà tổ, làm nhà khách, xây đền lập vườn cây ăn quả. Đầu thế kỷ XX thiền sư Thích Nhuận Du quy tập, xây cất vườn tháp.

Năm 1994, Bộ Văn hoá Thông tin công nhận chùa Tượng Sơn là di tích Kiến trúc nghệ thuật quốc gia. Năm 2010, Viện bỏng quốc gia Lê Hữu Trác đầu tư tôn tạo chùa Tượng Sơn, năm 2013 hoàn thành. Từ đó đến nay, hàng năm tại chùa Tượng Sơn ngoài những ngày lễ Phật Đản, Vu Lan còn có lễ hội như Lễ Thượng nguyên và Lễ cầu yên…,với các hoạt động mang ý nghĩa đoàn kết, thiện nguyện và đặc biệt là Nghi lễ tri ân đối với những đóng góp lớn lao của Danh y Lê Hữu Trác cho nền y học cổ truyền nước nhà với sự tham dự đông đảo đại diện các cấp chính quyền và bà con đạo hữu gần xa.

Bách Khoa