Nguyễn Du và Truyện Kiều suốt hai thế kỉ qua đã từng là nguồn cảm hứng của bao người và đến bây giờ vẫn tiếp tục sống trong sáng tác thơ của các thi nhân hiện đại. Thật hiếm có tác giả và tác phẩm nào máu thịt con người Việt Nam và có sức sống lâu bền đến vậy. Nguyễn Du và Truyện Kiều đi vào thơ quen thuộc như bờ ao, lũy tre, ruộng vườn, trăng sao, hoa lá, bầu trời Việt Nam… và trở thành bao điều trăn trở của nhà thơ. Nhiều khi các nhà thơ không chủ định viết Nguyễn Du và Truyện Kiều nhưng hình ảnh Nguyễn Du hoặc các nhân vật trong tác phẩm bất hủ kia cứ bật ra giữa câu chuyện, giữa tứ thơ một cách tự nhiên như bài thơ đó vốn phải có. Như vậy, các sáng tác thơ viết về Nguyễn Du và Truyện Kiều hoặc có liên quan đến Nguyễn Du và Truyện Kiều tại sao không được xếp chung vào một tập để góp phần hiểu thêm và tôn vinh thêm giá trị và sức sống diệu kì của tác phẩm, để người đời sau càng thêm yêu mến tác phẩm của ông cha, và cũng để cho cảm hứng kia được nối tiếp mãi mãi không bao giờ vơi cạn…Dưới góc độ tiếp nhận văn học, chúng tôi nghĩ việc làm ấy có thể sẽ góp phần làm giàu thêm lịch sử tiếp nhận Truyện Kiều. Bạn đọc có thể tìm thấy từ các bài thơ những cảm hứng, suy nghĩ kinh tế, sâu sắc cùng những khuynh hướng tiếp cận phong phú và nhiều khi rất độc đáo, bất ngỡ.

Từ suy nghĩ ấy, chúng tôi tiến hành sưu tầm các bài thơ lấy cảm hứng từ Nguyễn Du và Truyện Kiều. Cách làm của chúng tôi là chọn hầu hết những tác phẩm viết về Nguyễn Du và Truyện Kiều. Cách làm của chúng tôi là chọn hầu hết những tác phẩm viết về Nguyễn Du và Truyện Kiều, đồng thời cả những tác phẩm có đề cập đến Nguyễn Du và Truyện Kiều được viết trong khoảng từ năm 1930 trở lại đây. Dù được sáng tác trong những thời gian, những hoàn cảnh rất khác nhau, nhưng qua các bài thơ chúng ta có thể thấy những cảm hứng về Nguyễn Du, về Truyện Kiều không cách xa chúng ta mà ngược lại rất gần và là một phần của cuộc sống, của nền văn hóa đương đại.

Do khuôn khổ cuốn sách có hạn, chúng tôi chỉ giới thiệu được phần nào trong số gần 200 sáng tác của hơn 130 tác giả từ danh mục chúng tôi đã sưu tập được. Có lẽ còn có những bài thơ hay khác mà chúng tôi chưa có điều kiện thu thập đầy đủ.

Cuốn sách gồm hai phần:

PHẦN I: Nguyễn Du và Truyện Kiều trong cảm hứng thơ của người đời sau

PHẦN II: Các tác phẩm lấy cảm hứng từ Nguyễn Du và Truyện Kiều

Trong phần I, chúng tôi giới thiệu đôi nét về các tác phẩm sưu tầm được. Đó là các sáng tác thơ thuộc nhiều chủ đề, thể hiện cảm hứng thơ của các thế hệ nhà thơ khác nhau, với những phong cách cũng khác nhau, với những phong cách cũng rất khác nhau.

Phần II, chúng tôi sắp xếp các tác phẩm thơ theo tên tác giả để bạn đọc dễ theo dõi. Chúng tôi sưu tầm được khá nhiều thơ “tập Kiều” nhưng chỉ đưa vào tập sách này số ít bài của các tác giả lớn. Bên cạnh đó có những bài không viết về Nguyễn Du hay Truyện Kiều nhưng có lấy ý từ tác phẩm, tác giả như Xuân đầu của Xuân Diệu. Một nửa vầng trăng của Thu Nguyệt vv…chúng tôi cũng mạnh dạn đưa vào vì xét thấy đó cũng là cảm hứng sáng tác được khơi nguồn từ các tác phẩm của các nhà thơ, nhà giáo, nhà nghiên cứu…có thể đã in hoặc chưa in nhưng chúng tôi chỉ sưu tập, ghi chép được từ bạn bè thân hữu nên không có xuất xứ. Rất mong các tác giả lượng thứ.

Chúng tôi mong nhận được sự góp ý của bạn đọc. Chúng tôi rất vui mừng nếu các bạn đọc có thể cung cấp thêm thông tin về những bài thơ mới mà chúng tôi chưa có để sau này có dịp chúng tôi sẽ bổ sung thêm.

Chúng tôi mong nhận được sự góp ý tận tình của TSKH. Bùi Mạnh Nhị, nhà thơ Trần Quốc Toàn, họa sĩ Việt Hải và cô giáo Triệu Thùy Dương cùng bạn bè thân thiết đã chúng tôi hoàn thành cuốn sách này. Chúng tôi xin chân thành cảm ơn NXB Giáo dục đã nhiệt tình giúp đỡ để cuốn sách sớm được ra mắt bạn đọc.

Rất mong bạn đọc xa gần đón nhận cuốn sách, xem như là tấm lòng chúng tôi muốn gửi đến Nguyễn Du với tình cảm yêu thương, sự trân trọng và niềm kính phục vô bờ. Mỗi bài thơ là một ngón nến nhỏ trong muôn ngàn ngọn nến lung linh chúng ta cùng thắp lên để tưởng nhớ Nguyễn Du đại thi hào của dân tộc chúng ta.

Tiến sĩ LÊ THU YẾN

MỤC LỤC

Lời nói đầu

PHẦN  I. Nguyễn Du và Truyện Kiều trong cảm hứng thơ người đời sau

PHẦN II. Các tác phẩm lấy cảm hứng từ Nguyễn Du và Truyện Kiều

Anh Thơ: - Qua sông Tiên Đường

Bói Kiều

Bằng Việt: - Đọc lại Nguyễn Du

Bùi Giảng: - Vịnh ngày tái hợp

Tố Như trùng lai
Nguyễn Du

Bùi Mạnh Nhị: - Để tặng phòng văn hóa giáo sư Lê Trí Viễn

Bùi Quang Thanh: - Ghi ở nhà lưu niệm Nguyễn Du

Chế Lan Viên: - Gửi Kiều cho em đánh Mỹ

Gửi Nguyễn Du

Kỉ niệm Nguyễn Du (2 bài)

 Đọc Kiều (3 bài)

 Thơ bình phương – Đời lập phương  

Đào Duy Anh: - Viết sau khi hoàn thành Từ điển Truyện Kiều

Đặng Ca Việt: - Thơ năm thứ cỏ    

Đặng Hiển: - Đọc Độc Tiểu Thanh kí của Nguyễn Du  

Đặng Hồng Chương:- Viếng mộ Nguyễn Du   

Đoàn Tuấn – Lê Minh Quốc: Đọc lại Truyện Kiều

Đoàn Thị Lam Luyến: - Kiều có ở trong em   

Gọi Thúy Kiều
Nợ Tiền Đường

Đông Thị Chúc: - Thăm cụ Nguyễn Du  

Hà Nguyễn Dũng: - Khi đọc Truyện Kiều   

Hải Thanh: - Thác lời Thúc Sinh    

Hoài Yên: - Nghĩ về em       

Hoàng Dân: - Thúy Vân  

Thằng bán tờ

Hoàng Đại Nguyên: - Viếng mộ cụ Tiên Điền   

Hoàng Trung Thông: - Thăm mộ Nguyễn Du

Hoàng Trung Thủy: -Giảng Kiều ở Vũng Tàu   

Hoàng Tuấn: - Vịnh nàng Kiều      

Hoàng Vũ Thuật: - Trưa trong vườn Nguyễn Du

Hồ Dzếnh: - Mối tình đầu    

Hồ Văn Hảo: - Nguyễn Du  

Hồng Nhu: - Mưa trên sông Tiên Đường    

Huy Cận: - Ngày xuân nghĩ đến Nguyễn Du  

Nhớ Tố Như

Huy Lực: - Ngước nhìn Nguyễn Du  

Huy Thông: - Nguyễn Du      

Kim Chuông: - Nghĩ cùng Thúy Vân ngày Kim – Kiều hội ngộ   

Lê Đại Thanh: -Nguyễn Du       

Lê Thúy Yến: - Mùa xuân với Nguyễn Du   

Duyên nợ với Kiều

Lê Trí Viễn: - Đêm ấy đêm nay   

Lê Xuân Đố: - Nguyễn Du      

Lương Khắc Thanh: - Trước nhà thờ cụ Nguyễn Tiên Điền     

Mai Quốc Liên: - Bất chợt Tiền Đường   

Ngân Vịnh: - Trước mộ Nguyễn Du    

Ngô Thế Oanh: - Vườn Nguyễn Tiên Điền   

Ngô Văn Phú: - Đêm vũ hội       

Ngô Viết Dinh: - Em có trong Kiều     

Trái tom Kiều  

Nguyễn Bính: - Kính tặng Nguyễn Du và Truyện Kiều      

Nguyễn Chí Tình: - Bói Kiều cho em           

Nguyễn Định: - Ngày xuân đọc Kiều       

Nguyễn Đỗ Lưu: - Gặp Nguyễn Du ở Mát xơ cơ va      

Nguyễn Hữu Khanh: - Thúy Kiều       

Nguyễn Khắc Kình: - Đọc Kiều     

Nguyễn Ngọc Quế: - Một chiều Nghi Xuân     

Nguyễn Như Thuấn: - Một thoáng Kiều        

Nguyễn Quảng Tuân: - Vui với Truyện Kiều 

Nguyễn Tài Đại: -Đời Kiều qua bốn lần đánh đàn    

Nguyễn Thanh Kim: - Hóa đại trước nhà Nguyễn Du      

Nguyễn Trọng Hoàn: - Nguyễn Du viết Kiều      

Nguyễn Thị Ngọc Điệp: - Bài thơ về cỏ non      

Nguyễn Văn: - Tiếng khóc chiều xuân       

Nguyễn Viết Lâm: - Đêm thơ trên vườn hoa Nguyễn Du        

Nguyễn Vũ Tiềm: - Mượn sóng Tiền Đường    

Nguyễn Xuân Sanh: - Nhớ Nguyễn Du      

Phan Cung Việt: - Chiếc gối            

Phan Thị Thanh Nhàn: - Ở sông Tiền Đường      

Phan Xuân Hạt: - Cô giáo giảng Kiều        

Trăng rằm

Phương Dung: - Qua sông rớt một câu Kiều  

Phương Thúy: - Xưa nay  

Quỳnh Như: - Trước nhà lưu niệm

Tạ Hữu Yên: - Với Kiều     

Tạ Văn Sĩ: - Đêm trăng nhớ Kiều     

Tế Hanh: - Nguyễn Du    

Bài học nhỏ về nhà thơ lớn
Bình luận về Kiều  
Bói Kiều

Thạch Quý: - Tiên Điền, nghĩ lại   

    Nghe bạn đọc Kiều ở chiến hào biên giới   

Thái Sắc: Với Thúy Kiều        

Thái Thăng Long: - Với Nguyễn Du      

Thu Nguyệt: - Một nửa vầng trăng   

Tố Hữu: - Kính gửi cụ Nguyễn Du          

Trần Chấn Uy: - Giấc mơ – gửi Thúy Kiều   

Viết trước mộ Cụ Nguyễn Du

Trần Dzạ Lữ: - Cảm ơn cô giáo dạy văn  

Đầu năm bói Kiều cho một người ở Tây Đô

Trần Hiếu Long: - Cảm đề tác giả Đoạn trường tân thanh        

Trần Lê Văn: - Chiếc đồng hồ và chàng Kim Trọng       

Nghe chuyện cô Kiều  

Trần Mạnh Hảo: - Ru em Thúy Kiều  

Đêm viết Kiều

Trần Ngọc Hưởng: - Thoa vàng      

Vầng sáng tình yêu

Trần Ninh Hồ: - Lời quê ơi   

Trần Quốc Toàn: - Bói Kiều  

Trần Thanh Đạm: - Nói với con   

Với Nguyễn Du
Trịnh Định: - Bói Kiều       

Trúc Linh Lan: - Thơ Kiều ở Paillin ngày ấy      

Trương Nam Hương: - Tâm sự nàng Thúy Vân     

Đêm Thúy Vân  
Ngày Xuân Đọc Kiều         
Vân Đắc: - Bên bờ sông Lam nhớ Nguyễn Du     

Vĩnh Mai: - Tiếng ngâm Kiều trên sông Nhật Lệ     

Vũ Cao: - Ngày xưa        

Vũ Hoàng Chương: - Hỏi ai người khóc?

Vương Trọng: - Đạm Tiên    

Mô típ Thúy Vân    

Bên mộ cụ Nguyễn Du

Xuân Diệu: - Xuân đầu    

Xuân Hoài: - Những vết bom trong nhà thơ Cụ Nguyễn Du      

Xuân Việt: - Viếng Tố Như         

Một số bài thơ của các nhà thơ nước ngoài

E. Richmen (Hoa Kỳ): - Nữ nghệ sĩ và ánh đèn Napan        

Holo Andrase (Hunggari): - Từ những điều Nguyễn Du dạy    

Miriel Rukeyser (Hoa Kỳ): - Đọc Truyện Kiều     

René Crayssac (Pháp): - Kim và Kiều